مقدمه
صنعت ساخت محصولات فلزی، یکی از بنیادی‌ترین ارکان اقتصاد صنعتی است که با تولید تجهیزات، سازه‌ها، مخازن، مبدل‌های حرارتی، دیگ‌های بخار و قطعات سفارشی برای صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاهی و فولاد، نقش مهمی در زنجیره تولید کشور ایفا می‌کند. شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، معمولاً به‌صورت پروژه‌محور و با مشتریان بزرگ صنعتی همکاری دارند.
در بورس اوراق بهادار تهران، شرکت‌هایی مانند صنایع آذرآب (فاذر) جایگاه ویژه‌ای در صنعت ساخت تجهیزات سنگین دارند. فاذر با تجربه چند دهه‌ای در طراحی و ساخت تجهیزات فرآیندی، یکی از بازیگران مهم بازار محسوب می‌شود و بررسی تحلیلی این سهم می‌تواند چشم‌اندازی روشن از فرصت‌ها و تهدیدهای آن ارائه دهد.
معرفی شرکت
شرکت صنایع آذرآب به‌عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو در طراحی، ساخت و اجرای پروژه‌های صنعتی در کشور شناخته می‌شود. این شرکت با سابقه‌ای چند دهه‌ای، توانسته در پروژه‌های نیروگاهی، پالایشگاهی، پتروشیمی، فولاد و سیمان حضور مستمر و مؤثر داشته باشد.
تمرکز اصلی فاذر بر تولید تجهیزاتی مانند دیگ‌های بخار، مبدل‌های حرارتی، مخازن تحت فشار، برج‌های فرآیندی، اسکلت‌های فلزی صنعتی و تجهیزات سفارشی برای واحدهای صنعتی بزرگ است. این تنوع محصول به همراه ظرفیت ساخت بالا، این شرکت را به یکی از تأمین‌کنندگان کلیدی در پروژه‌های EPC تبدیل کرده است.
ورود فاذر به بورس با هدف توسعه بازار، جذب سرمایه برای پروژه‌های جدید و ارتقاء سطح شفافیت مالی صورت گرفت. شرکت دارای ساختار مالکیتی مختلط با سهامداران عمده صنعتی و دولتی است. کارخانه بزرگ این شرکت در استان مرکزی قرار دارد که از نظر جغرافیایی دسترسی مناسبی به صنایع مهم کشور دارد.
جایگاه شرکت در صنعت فلزکاری
فاذر به‌عنوان یکی از معدود شرکت‌های داخلی با توان طراحی و ساخت تجهیزات سنگین صنعتی، در زمره رقبای شرکت‌هایی مانند مپنا، فروس، فاراک، فبیرا قرار می‌گیرد. با این تفاوت که تمرکز فاذر بیشتر بر پروژه‌های فرایندی در مقیاس بزرگ و ساخت تجهیزات پیچیده است.
سهم بازار فاذر به‌طور مستقیم با بودجه عمرانی دولت، سرمایه‌گذاری صنایع نفت و گاز، و وضعیت پروژه‌های صنعتی کشور همبستگی دارد. در دوره‌هایی که پروژه‌های دولتی فعال‌اند، فاذر با انعقاد قراردادهای جدید وارد فاز سودآوری می‌شود و در دوره‌های رکود، با چالش کاهش سفارش‌گیری مواجه می‌گردد.
عملکرد مالی
آخرین گزارش‌های سالانه منتشرشده از سوی شرکت نشان می‌دهد که در سال مالی منتهی به مجمع ۱۴۰۳، شرکت توانسته بخش قابل توجهی از ظرفیت ساخت خود را فعال نگه دارد. بخش زیادی از درآمد شرکت، به دلیل ماهیت پروژه‌محور، در قالب درصد پیشرفت پروژه‌ها شناسایی می‌شود.
اگرچه در سال‌های گذشته، فاذر با مشکلات مالی و بدهی‌هایی مواجه بوده، اما روند رو به بهبودی در کنترل هزینه‌ها، پیگیری مطالبات معوق و جذب پروژه‌های جدید مشهود است. گزارش تفسیری هیئت‌مدیره بر بهبود ساختار درآمدی، افزایش بهره‌وری در کارگاه‌های ساخت، و مذاکرات برای اخذ قراردادهای جدید تأکید داشته است.
نسبت‌های کلیدی
با تحلیل کیفی صورت‌های مالی، نسبت‌های زیر برای فاذر قابل استنباط هستند:
-
حاشیه سود عملیاتی و ناخالص: در پروژه‌هایی که به موقع و با کیفیت اجرا می‌شوند، این نسبت‌ها در سطح مناسبی قرار دارند، اما تأخیر در پروژه‌ها می‌تواند باعث کاهش حاشیه سود شود.
-
بازدهی حقوق صاحبان سهام (ROE): به دلیل نوسانات سود و هزینه‌های مالی، این نسبت در دوره‌های مختلف متغیر بوده اما در مسیر بهبود قرار دارد.
-
نسبت جاری و بدهی: فاذر در تلاش برای کنترل بدهی‌های سنگین گذشته و حفظ نسبت جاری در سطح پایدار است.
-
نقدینگی: با توجه به ماهیت پروژه‌محور، گردش نقدی شرکت نیازمند مدیریت مستمر است، به‌ویژه در صورت تأخیر در دریافت مطالبات از کارفرماها.
مزیت رقابتی
مهم‌ترین مزیت رقابتی فاذر، توانایی طراحی، مهندسی و ساخت تجهیزات صنعتی پیچیده در داخل کشور است؛ قابلیتی که شرکت‌های محدودی در ایران از آن برخوردارند. برخورداری از دانش فنی بالا، سابقه در پروژه‌های EPC، خطوط تولید گسترده، و نیروی انسانی متخصص، باعث شده فاذر در رقابت با شرکت‌های داخلی و حتی برخی شرکت‌های خارجی، مزیت نسبی داشته باشد.
توانایی تأمین داخلی تجهیزات سنگین و کاهش وابستگی به واردات، مزیت استراتژیکی دیگری است که فاذر در شرایط تحریم برای کشور فراهم کرده است.
ساختار درآمدی
درآمد فاذر عمدتاً از اجرای پروژه‌های صنعتی به‌دست می‌آید. این پروژه‌ها شامل ساخت و نصب تجهیزات سنگین در حوزه نیروگاهی، پالایشگاهی، پتروشیمی، سیمان و فولاد است. قراردادها به‌صورت ریالی یا ارزی با کارفرمایان دولتی و خصوصی منعقد می‌شوند.
ماهیت پروژه‌محور درآمد باعث شده تا جریان نقدی و درآمد شرکت تابع زمان‌بندی پیشرفت پروژه‌ها باشد. در دوره‌هایی که پروژه‌های فعال متوقف می‌شوند یا دچار تأخیر می‌گردند، اثر آن به‌سرعت در عملکرد مالی مشهود خواهد بود.
عوامل مؤثر بر سودآوری
-
قیمت مواد اولیه فلزی (ورق، فولاد، آلیاژها): تغییرات قیمت این مواد مستقیماً بر بهای تمام‌شده اثر می‌گذارد.
-
نرخ ارز: در پروژه‌هایی که واردات تجهیزات یا مواد اولیه مورد نیاز است، تغییر نرخ ارز سودآوری را متأثر می‌کند.
-
هزینه نیروی انسانی و انرژی: به عنوان اقلام پرتکرار در پروژه‌های ساخت، بر حاشیه سود تأثیر دارند.
-
وضعیت پروژه‌های دولتی: بودجه عمرانی و صنعتی کشور نقش کلیدی در تأمین قراردادهای شرکت دارد.
-
نحوه دریافت مطالبات از کارفرماها: تأخیر در پرداخت‌ها می‌تواند باعث اختلال در گردش نقدی و پروژه‌ها شود.
تحلیل ریسک‌ها
ریسک‌های سیستماتیک:
-
تغییرات نرخ ارز
-
نوسان قیمت فلزات
-
بودجه عمرانی دولت و شرایط کلان اقتصادی
-
تحریم‌های بین‌المللی
ریسک‌های اختصاصی:
-
تمرکز بالا بر چند پروژه خاص
-
تأخیر در اجرای پروژه‌ها یا پرداخت مطالبات
-
فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی
-
اتکای بیش از حد به کارفرمایان خاص دولتی یا شبه‌دولتی
نقدشوندگی سهم
سهام فاذر از نظر نقدشوندگی در میان‌رده قرار دارد. در دوره‌هایی که اخبار مثبت از پروژه‌ها یا قراردادهای جدید منتشر می‌شود، حجم معاملات به‌سرعت افزایش می‌یابد. اما در زمان‌هایی که وضعیت شرکت در سکون خبری است، میزان معاملات کاهش می‌یابد.
شناوری سهم، حضور فعال سهامداران حقوقی و همچنین واکنش بازار به افشای اطلاعات بااهمیت، عوامل مؤثر در رفتار معاملاتی فاذر هستند.
گزارش‌دهی و شفافیت
شرکت فاذر به‌صورت منظم گزارش‌های خود را از طریق کدال منتشر می‌کند. اگرچه در برخی موارد، افشای اطلاعات با تأخیر انجام شده، اما روند کلی گزارش‌دهی رو به بهبود است. گزارش‌های ماهانه وضعیت فروش، پیشرفت پروژه‌ها و وضعیت تولید، برای تحلیل‌گران بازار از اهمیت بالایی برخوردار است.
چشم‌انداز شرکت
با توجه به افزایش نیاز کشور به تجهیزات صنعتی داخلی و سیاست‌های کلان در راستای بومی‌سازی، فاذر از جایگاه مناسبی برخوردار است. در چشم‌انداز آینده شرکت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
توسعه بازار صادرات تجهیزات به کشورهای منطقه
-
افزایش مشارکت در پروژه‌های EPC با نقش طراحی و اجرا
-
نوسازی خطوط تولید و به‌کارگیری فناوری‌های جدید
-
افزایش انعقاد قراردادهای جدید با صنایع داخلی
-
کاهش وابستگی به منابع مالی بانکی از طریق توسعه درآمد عملیاتی