مقدمه
صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات یکی از ارکان بنیادین توسعه صنعتی کشورها محسوب می‌شود. این صنعت در تأمین ابزارهای فنی، تجهیز خطوط تولید، ساخت ماشین‌آلات تخصصی و پشتیبانی از صنایع مادر مانند نفت، فولاد، پتروشیمی و خودروسازی نقش محوری دارد. شرکت‌هایی که در این گروه فعالیت می‌کنند، معمولاً دارای ساختار پروژه‌محور و نیازمند توان مهندسی بالا هستند. در این میان، شرکت مهندسی فیروزا با نماد بورسی «تفیرو»، به‌عنوان یکی از بازیگران حوزه ساخت و مونتاژ تجهیزات بالابر و جابجایی، سهم ویژه‌ای در تأمین تجهیزات صنعتی کشور دارد. در این مقاله، جایگاه این شرکت در صنعت، عملکرد کیفی، ریسک‌ها و فرصت‌های آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
معرفی شرکت
شرکت مهندسی فیروزا در سال‌های گذشته با هدف طراحی، تولید و نصب تجهیزات جابجایی مواد از جمله جرثقیل‌های سقفی، دروازه‌ای و مونوریل در صنایع مختلف آغاز به‌کار کرد. این شرکت، هم‌اکنون یکی از تامین‌کنندگان اصلی تجهیزات بالابر در پروژه‌های زیرساختی و صنعتی کشور به‌شمار می‌آید.
حوزه فعالیت «تفیرو» عمدتاً در طراحی سفارشی، ساخت تجهیزات خاص و اجرای پروژه‌های EPC است. این شرکت دارای خطوط تولید در استان‌های صنعتی و واحد مهندسی قوی برای طراحی مطابق نیاز صنایع مختلف است. در سال‌های اخیر، تمرکز شرکت بر توسعه بازار در صنایع نفت، فولاد، بنادر و کارخانجات مونتاژ بوده است.
جایگاه شرکت در صنعت
در صنعت ماشین‌آلات، شرکت‌هایی مانند تمحرکه، تکشا، تایرا و تفیرو هر یک بر بخشی از طیف تولید تمرکز دارند. تفیرو به‌طور خاص در حوزه بالابرهای صنعتی و تجهیزات مکانیزه جابجایی مواد فعال است. این تخصص‌گرایی، جایگاه شرکت را به‌عنوان یک بازیگر مهم در پروژه‌های زیرساختی تثبیت کرده است.
در بازار داخلی، این شرکت یکی از معدود سازندگان بومی این تجهیزات است که قادر به رقابت با برندهای خارجی با بهره‌گیری از توان مهندسی بومی و مهندسی معکوس شده است. در پروژه‌های ملی، نقش تفیرو به‌ویژه در تجهیز خطوط تولید کارخانه‌های سنگین و صنایع فولادی پررنگ است.
عملکرد مالی
بررسی کیفی صورت‌های مالی منتهی به مجمع سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که تفیرو با اتکا به قراردادهای پروژه‌ای، توانسته روند نسبتاً باثباتی از رشد درآمد عملیاتی را تجربه کند. بخش عمده‌ای از درآمد شرکت از پروژه‌هایی با ماهیت بلندمدت و پرداخت مرحله‌ای تأمین می‌شود. این مدل درآمدی، شرکت را در معرض ریسک نقدینگی قرار می‌دهد اما در عین حال درآمدهای پایدار برای آن ایجاد کرده است.
اگرچه تفیرو با نوسانات ناشی از تأخیر در پرداخت‌های کارفرما مواجه است، اما توانسته با کنترل هزینه‌های ساخت، حفظ حاشیه سود ناخالص را دنبال کند. همچنین با بهبود فرآیند ساخت، هزینه‌های سربار کاهش یافته و در نتیجه سود خالص بهبود نسبی داشته است.
نسبت‌های کلیدی
از منظر کیفی، حاشیه سود عملیاتی تفیرو در پروژه‌های طراحی و ساخت، بالاتر از میانگین برخی شرکت‌های مشابه برآورد می‌شود. نسبت بدهی به دارایی در سطوح مدیریت‌پذیر قرار دارد، هرچند به دلیل نیاز به پیش‌پرداخت برای خرید مواد اولیه، شرکت بعضاً از اعتبار بانکی استفاده می‌کند.
نسبت جاری نشان‌دهنده وضعیت متوسط در توان پاسخگویی به بدهی‌های کوتاه‌مدت است و گردش موجودی انبار نیز به دلیل سفارش‌محور بودن پروژه‌ها در کنترل بوده است. بازده حقوق صاحبان سهام با رشد در قراردادهای جدید، در حال بهبود است.
مزیت رقابتی
تفیرو دارای چند مزیت کلیدی است که آن را از سایر شرکت‌ها متمایز می‌کند:
-
تخصص در طراحی سفارشی: برخلاف تولیدکنندگان انبوه، تفیرو پروژه‌محور است و تجهیزات را دقیقاً براساس نیازهای فنی کارفرما طراحی می‌کند.
-
تکیه بر توان داخلی: این شرکت با استفاده از دانش فنی بومی و مهندسی معکوس، توانسته بسیاری از تجهیزات وارداتی را با نمونه‌های داخلی جایگزین کند.
-
خدمات پس از فروش قوی: یکی از عوامل مهم در صنعت ماشین‌آلات، پشتیبانی پس از نصب است. تفیرو با ایجاد شبکه خدمات فنی در استان‌های مختلف، اعتماد کارفرمایان را جلب کرده است.
-
قراردادهای دولتی و صنعتی: این شرکت توانسته قراردادهای معتبری با صنایع بزرگ و دستگاه‌های اجرایی کشور منعقد کند که ثبات نسبی در جریان درآمدی آن ایجاد کرده است.
ساختار درآمدی
درآمدهای شرکت ترکیبی از فروش مستقیم تجهیزات، خدمات نصب، نگهداری و پروژه‌های EPC است. همچنین در برخی پروژه‌ها، مدل BOT یا شراکت در بهره‌برداری نیز مشاهده شده که تنوع درآمدی ایجاد کرده است.
بخش مهمی از بازار هدف شرکت، صنایع فولادی، پالایشگاهی، نیروگاهی و لجستیک صنعتی است. قراردادهای این حوزه‌ها، معمولاً بلندمدت بوده و دوره پرداخت طولانی دارند. با این حال، درآمد حاصل از اجرای پروژه‌های خاص، موجب پایداری جریان نقدی در افق میان‌مدت شده است.
عوامل مؤثر بر سودآوری
چند عامل کلان و خرد، به‌صورت مستقیم بر سودآوری تفیرو اثرگذار هستند:
-
نرخ ارز: به دلیل واردات برخی قطعات و مواد اولیه خاص، نوسانات نرخ ارز می‌تواند بر بهای تمام‌شده اثر بگذارد.
-
قیمت فلزات: چون بخش زیادی از مواد اولیه شامل آهن، فولاد، مس و آلومینیوم است، تغییرات قیمت جهانی فلزات بر هزینه‌ها تأثیر می‌گذارد.
-
وضعیت پروژه‌های عمرانی دولت: پروژه‌های دولتی در زمینه حمل‌ونقل، نیروگاه، بنادر و صنایع معدنی، بخش عمده‌ای از بازار هدف تفیرو را تشکیل می‌دهند.
-
نرخ تورم و دستمزد: افزایش هزینه‌های سربار و دستمزد در شرایط تورمی می‌تواند حاشیه سود را تهدید کند، مگر آنکه شرکت با بهره‌وری بالاتر و زمان‌بندی دقیق پروژه‌ها، این فشار را جبران کند.
تحلیل ریسک‌ها
ریسک‌های سیستماتیک
-
نوسانات ارزی
-
کاهش بودجه عمرانی دولت
-
رکود در صنایع بزرگ (فولاد، نفت، حمل‌ونقل)
ریسک‌های اختصاصی
-
تأخیر در اجرای پروژه‌ها به دلیل مشکلات تأمین مالی یا مجوزهای فنی
-
وابستگی به پروژه‌های خاص یا کارفرمایان محدود
-
افت کیفیت یا ناهماهنگی در تأمین قطعات
-
فرسودگی برخی تجهیزات ساخت
نقدشوندگی سهم
نماد «تفیرو» در بازار پایه فرابورس معامله می‌شود و از نظر نقدشوندگی در سطح پایینی قرار دارد. شناوری سهم محدود و رفتار سهامداران عمده در تعیین روند معاملات نقش اصلی دارد. گزارش‌های ماهانه و اطلاعیه‌های بااهمیت معمولاً با تأخیر منتشر می‌شود، که می‌تواند بر تحلیل‌پذیری سهم توسط فعالان بازار اثر منفی داشته باشد.
گزارش‌دهی و شفافیت
شرکت تفیرو با وجود برخورداری از توان اجرایی قابل‌قبول، در حوزه گزارش‌دهی مالی و عملیاتی هنوز جای پیشرفت دارد. انتشار به‌موقع گزارش عملکرد پروژه‌ها، جزئیات قراردادها و برنامه توسعه می‌تواند بر اعتماد فعالان بازار بیفزاید.
کیفیت افشا و نظم در ارائه گزارش‌های سالانه، یکی از نقاطی است که در ارزیابی سهم توسط سرمایه‌گذاران بنیادی، اهمیت بالایی دارد.
چشم‌انداز شرکت
شرکت مهندسی فیروزا در صورت به‌روزرسانی فناوری ساخت، گسترش صادرات به کشورهای منطقه، افزایش ظرفیت طراحی و مونتاژ، و بهره‌گیری از فرصت‌های ناشی از سیاست‌های توسعه‌ای دولت در حوزه صنعت و زیرساخت، می‌تواند به یکی از بازیگران قدرتمندتر این صنعت تبدیل شود.
همچنین ورود به پروژه‌های نیروگاهی، ریلی و بندری از طریق کنسرسیوم‌ها یا قراردادهای مشارکتی می‌تواند سهم بازار شرکت را افزایش دهد.