مقدمه
صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات از اجزای اصلی رشد و توسعه صنعتی در کشورها محسوب می‌شود. شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، معمولاً در لایه‌های زیرساختی صنایع دیگر مانند نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاهی و حتی بیمارستانی ایفای نقش می‌نمایند. شرکت «کارخانجات صنعتی و تولیدی اتمسفر» با نماد «تاتمس» در بازار سرمایه ایران، یکی از تولیدکنندگان باسابقه تجهیزات تحت فشار، دیگ‌های بخار و هوای فشرده است که محصولات آن در پروژه‌های صنعتی مختلف کاربرد دارد.
در این مقاله، ضمن معرفی شرکت و جایگاه آن در صنعت، به بررسی عملکرد، ریسک‌ها، مزیت‌ها و چشم‌انداز آن در بازار سرمایه خواهیم پرداخت.
معرفی شرکت
شرکت کارخانجات صنعتی و تولیدی اتمسفر از جمله تولیدکنندگان باسابقه در حوزه طراحی و ساخت تجهیزات صنعتی تحت فشار در ایران است. حوزه فعالیت اصلی شرکت، تولید دیگ‌های بخار، بویلرهای صنعتی، مخازن تحت فشار، تجهیزات تهویه، و کمپرسورهای هوا برای مصارف صنعتی، پزشکی و نیروگاهی است.
تاتمس در پروژه‌های متعددی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد، نیروگاه، صنایع غذایی، دارویی و بیمارستانی مشارکت داشته و در زمره شرکت‌هایی است که توانسته استانداردهای داخلی و بین‌المللی طراحی و تولید تجهیزات خاص صنعتی را کسب کند.
جایگاه شرکت در صنعت
تاتمس یکی از معدود شرکت‌هایی در ایران است که با دارا بودن تجهیزات سنگین ساخت و مهندسی طراحی، توان تولید بویلرها، مخازن بزرگ و تجهیزات تخصصی تحت فشار را دارد. در مقایسه با شرکت‌هایی نظیر بویلر سازی اراک، ماشین‌سازی اراک و آذرآب، شرکت تاتمس در ابعاد کوچک‌تر فعالیت می‌کند، اما مزیت‌هایی چون تخصص، انعطاف‌پذیری در سفارش‌گیری، و حضور در پروژه‌های خاص را داراست.
در بازار داخلی، این شرکت تأمین‌کننده تجهیزات موردنیاز بسیاری از پروژه‌های صنعتی و پزشکی است. مزیت رقابتی آن، تولید سفارشی و اجرای دقیق استانداردها در طراحی، نصب و راه‌اندازی است که آن را در رقابت با برندهای وارداتی حفظ کرده است.
عملکرد مالی
بررسی کیفی عملکرد مالی منتهی به سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که شرکت تاتمس، با تمرکز بر قراردادهای صنعتی و فروش پروژه‌ای، جریان درآمدی نسبتاً پایداری را تجربه کرده است. بخش عمده‌ای از درآمد شرکت از فروش تجهیزات بویلر، مخازن و سیستم‌های تهویه تأمین می‌شود.
روند سودآوری شرکت به دلیل ماهیت پروژه‌محور بودن فروش، وابسته به زمان انعقاد و اجرای قراردادهاست. در برخی سال‌ها ممکن است تعداد پروژه‌های اجراشده کمتر اما با ارزش بالا باشد و در سال‌های دیگر بالعکس. این موضوع باعث می‌شود حاشیه سود و سود خالص شرکت نوسان داشته باشد.
نسبت‌های کلیدی
نسبت بدهی شرکت تاتمس در محدوده مدیریت‌پذیر قرار دارد. عمده بدهی‌ها ناشی از خرید مواد اولیه و خدمات مهندسی برای پروژه‌هاست. نسبت جاری نشان‌دهنده وضعیت متوسط در پاسخ به تعهدات کوتاه‌مدت است.
حاشیه سود عملیاتی در پروژه‌های بویلر و تجهیزات بیمارستانی به دلیل پیچیدگی و تکنولوژی بالا، معمولاً بالاتر از پروژه‌های دیگر است. با رشد نرخ ارز و افزایش قیمت فلزات، فشار بر بهای تمام‌شده وجود داشته اما شرکت توانسته بخشی از آن را از طریق افزایش بهره‌وری جبران کند.
مزیت رقابتی
شرکت تاتمس دارای مزیت‌های ویژه‌ای است که به تداوم فعالیت و جذب پروژه‌های جدید کمک می‌کند:
-
تولید تجهیزات سفارشی صنعتی: برخلاف شرکت‌های انبوه‌ساز، تاتمس توان طراحی بر اساس نیاز خاص هر پروژه را دارد.
-
تجربه در صنایع مختلف: سابقه اجرای پروژه برای بیمارستان‌ها، نیروگاه‌ها و صنایع غذایی، باعث تنوع بازار هدف شده است.
-
گواهینامه‌های فنی و کیفی: استانداردهای بین‌المللی در تولید مخازن تحت فشار و تجهیزات بویلر موجب اعتماد مشتریان شده است.
-
خدمات نصب و راه‌اندازی: شرکت از معدود شرکت‌هایی است که پشتیبانی فنی و راه‌اندازی تجهیزات را نیز انجام می‌دهد.
ساختار درآمدی
درآمد اصلی شرکت تاتمس از فروش تجهیزات تخصصی مانند:
-
دیگ بخار
-
بویلر روغن داغ
-
مخازن تحت فشار
-
کمپرسورهای هوا
-
سیستم‌های تهویه مطبوع صنعتی
تأمین می‌شود. بخش خدمات نصب، تعمیر و نگهداری نیز بخشی از درآمد شرکت را تشکیل می‌دهد. مدل درآمدی شرکت به‌صورت پروژه‌محور است، یعنی درآمدها بر اساس مراحل پیشرفت پروژه و تحویل تجهیزات شناسایی می‌شود.
عوامل مؤثر بر سودآوری
-
نرخ ارز: واردات برخی قطعات و مواد اولیه از جمله تجهیزات کنترلی و فلنج‌های خاص باعث حساسیت شرکت به نرخ ارز می‌شود.
-
قیمت جهانی فولاد و فلزات: از آنجا که بدنه اصلی بسیاری از محصولات تاتمس از فولاد و آلیاژهای فلزی تشکیل شده، نوسان قیمت این مواد مستقیماً بر هزینه تولید تأثیر می‌گذارد.
-
فعالیت صنایع پایین‌دست: رکود یا رونق در صنایع نیروگاهی، پتروشیمی و بهداشت و درمان می‌تواند بر حجم سفارش‌ها اثرگذار باشد.
-
وضعیت بودجه عمرانی و پروژه‌های ملی: تقاضا برای تجهیزات صنعتی با افزایش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها رشد می‌کند.
تحلیل ریسک‌ها
ریسک‌های سیستماتیک
-
نوسانات نرخ ارز
-
کاهش پروژه‌های عمرانی و صنعتی در سطح ملی
-
رکود در صنایع نیروگاهی، بیمارستانی یا تولیدی
ریسک‌های اختصاصی
-
تأخیر در اجرای پروژه‌ها
-
وابستگی بالا به فلزات خاص
-
نوسان در قیمت قطعات حساس
-
مشکلات در تأمین مواد اولیه یا واردات تخصصی
نقدشوندگی سهم
نماد «تاتمس» در بازار پایه معامله می‌شود و حجم معاملات آن در مقایسه با نمادهای شاخص‌ساز پایین‌تر است. شناوری سهم پایین است و وابستگی به تصمیمات سهامداران عمده بیشتر احساس می‌شود. توجه بازار به این سهم در گرو افشای اطلاعات پروژه‌ها و گزارش‌های مالی شفاف‌تر خواهد بود.
گزارش‌دهی و شفافیت
در زمینه گزارش‌دهی، شرکت تاتمس تلاش‌هایی برای ارتقاء شفافیت داشته، اما همچنان نیازمند بهبود در افشای اطلاعات پروژه‌ها، سفارشات در دست اجرا، ظرفیت تولید، و برنامه توسعه بازار است. شفافیت بیشتر می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران بنیادی کمک شایانی کند.
چشم‌انداز شرکت
با توجه به رشد پروژه‌های صنعتی، بیمارستانی و توسعه صنایع زیرساختی، شرکت‌هایی نظیر تاتمس می‌توانند جایگاه خود را تثبیت کرده و توسعه دهند. ورود به حوزه صادرات تجهیزات، به‌روزرسانی خطوط تولید، دیجیتالی‌سازی خدمات پس از فروش و افزایش بهره‌وری از جمله مسیرهای رشد شرکت در افق میان‌مدت است.