مقدمه
شرکت پیشگامان فن‌آوری و دانش آرامیس با نماد بورسی «تپسی»، به‌عنوان اولین شرکت پلتفرمی حمل‌ونقل آنلاین که وارد بازار سرمایه ایران شد، شناخته می‌شود. این شرکت در گروه تولید محصولات کامپیوتری، الکترونیکی و نوری دسته‌بندی شده است؛ چراکه مدل کسب‌وکار آن بر پایه توسعه نرم‌افزار، زیرساخت دیجیتال، داده‌محوری و فناوری اطلاعات شکل گرفته است.
ورود تپسی به بورس به‌عنوان نماد نمادین یک شرکت فین‌تک/پلتفرم محور، آغازگر موجی جدید از پذیرش شرکت‌های فناوری‌محور در بازار سرمایه بود. این مقاله با بررسی دقیق موقعیت صنعتی، عملکرد، مزایا و ریسک‌ها، چشم‌انداز سهم تپسی را تحلیل می‌کند.
معرفی شرکت
تپسی فعالیت خود را به‌عنوان یکی از نخستین سامانه‌های حمل‌ونقل هوشمند مبتنی بر اپلیکیشن در ایران آغاز کرد. شرکت با ارائه راهکاری فناورانه در حوزه جابه‌جایی مسافر، به‌سرعت توانست جایگاه مهمی در میان شهروندان ایرانی پیدا کند.
تپسی زیرساخت پلتفرمی خود را بر اساس مدل اتصال مستقیم کاربر و راننده (P2P) توسعه داد و با طراحی اپلیکیشنی ساده، کاربرپسند و چندمنظوره، میلیون‌ها سفر درون‌شهری را مدیریت می‌کند.
مالکیت شرکت در اختیار بنیان‌گذاران اصلی و برخی سرمایه‌گذاران خطرپذیر داخلی است. ورود به بازار سرمایه، گام بزرگی در جهت شفاف‌سازی و توسعه تجاری این شرکت محسوب می‌شود.
جایگاه در صنعت فناوری و دیجیتال
تپسی در بطن اکوسیستم فناوری حمل‌ونقل شهری فعالیت می‌کند. این شرکت عملاً یک پلتفرم داده‌محور است که با استفاده از الگوریتم‌های هوشمند، عرضه و تقاضای سفر را به‌صورت لحظه‌ای تطبیق می‌دهد.
در مقایسه با رقبا، به‌ویژه «اسنپ»، تپسی تلاش کرده است با تمرکز بر کیفیت خدمات، قیمت‌گذاری منصفانه، پشتیبانی راننده‌محور و تنوع خدمات (از جمله «تپسی‌لاین»، «تپسی‌موتو»، «تپسی‌تاکسی»، «تپسی‌تندر» و ارسال بسته)، سهم بازار خود را حفظ و توسعه دهد.
از منظر فناوری، این شرکت توانسته زیرساخت نرم‌افزاری نسبتاً بومی و پایداری توسعه دهد که قابلیت پردازش همزمان هزاران تراکنش را دارد.
عملکرد مالی
الگوی درآمدی تپسی عمدتاً بر اساس کارمزد از هر سفر شکل گرفته است. این مدل درآمدی با مقیاس‌پذیری بالا، امکان رشد سریع درآمد را متناسب با افزایش تعداد سفرها فراهم می‌کند.
اگرچه تپسی در سال‌های ابتدایی فعالیت خود عمدتاً تمرکز بر رشد داشت و سودآوری در اولویت نبود، اما با گسترش عملیات در شهرهای مختلف و افزایش کاربران، مدل کسب‌وکار به‌سمت پایداری مالی حرکت کرده است.
درآمدهای جانبی از خدمات تبلیغات درون‌اپلیکیشنی، بسته‌های سازمانی و خدمات اشتراک نیز به‌مرور به سبد درآمدی شرکت اضافه شده‌اند.
بررسی نسبت‌های مالی
با توجه به ماهیت پلتفرمی تپسی، دارایی‌های فیزیکی شرکت اندک و سرمایه‌گذاری‌ها عمدتاً در حوزه نرم‌افزار، سرورها، توسعه تیم فنی و زیرساخت دیجیتال انجام شده است.
نسبت بدهی شرکت عمدتاً کوتاه‌مدت و عملیاتی است و ساختار سرمایه آن، ترکیبی از سرمایه مؤسسین، سرمایه‌گذاران اولیه و منابع جذب‌شده از طریق بازار سرمایه است.
بازده دارایی‌ها در شرکت‌های فناوری به‌دلیل سرمایه‌گذاری پایین و بازدهی بالا، معمولاً قابل توجه است. حاشیه سود عملیاتی نیز بسته به مقیاس تراکنش‌ها و کنترل هزینه‌های توسعه متغیر است.
مزیت‌های رقابتی
تپسی از مزیت «شناخت برند» و جایگاه دوم در بازار حمل‌ونقل آنلاین برخوردار است. تیم فنی متخصص، اپلیکیشن پایدار و قابل توسعه، انعطاف‌پذیری در قیمت‌گذاری، خدمات متنوع و رفتار سازمانی حرفه‌ای از جمله عوامل تمایز تپسی با سایر رقبا هستند.
همچنین، تمرکز بر شهرهای متوسط و توسعه خدمات سازمانی در حوزه حمل‌ونقل شرکتی باعث شده شرکت به بازارهای کم‌رقابت‌تری نیز دست یابد.
ساختار درآمدی
درآمد تپسی مبتنی بر سه بخش اصلی است:
-
کارمزد از سفرهای روزانه کاربران
-
درآمد حاصل از بسته‌های سازمانی برای شرکت‌ها و نهادها
-
درآمد جانبی از طریق خدمات تبلیغاتی یا ارسال مرسوله
بخش عمده درآمد شرکت ریالی و داخلی است و تمام فعالیت‌ها در چارچوب شبکه ملی پرداخت انجام می‌شود.
عوامل تأثیرگذار کلان
افزایش ضریب نفوذ اینترنت، رشد استفاده از گوشی‌های هوشمند، الگوهای نوین سفر شهری، رشد تجارت الکترونیک، و ضعف سیستم حمل‌ونقل عمومی در شهرها از جمله محرک‌های مثبت برای رشد تپسی هستند.
در سوی مقابل، افزایش هزینه‌های خودرو، نوسانات نرخ بنزین، کاهش توان مالی خانوارها، و نبود سیاست حمایتی روشن از پلتفرم‌ها می‌تواند به‌عنوان عوامل تهدیدکننده تلقی شود.
تحلیل ریسک‌ها
ریسک‌های سیستماتیک: تغییرات ناگهانی در قوانین شهری، سیاست‌گذاری‌های وزارت راه و شهرسازی، رقابت غیربازاری و تصمیمات رگولاتوری می‌توانند بر عملکرد شرکت تأثیرگذار باشند.
ریسک‌های اختصاصی: کاهش رضایت رانندگان، ضعف در نگه‌داشت کاربران، مشکلات زیرساختی در اپلیکیشن یا حملات سایبری از جمله تهدیدات عملیاتی تپسی به‌شمار می‌روند.
نقدشوندگی سهم
سهم تپسی از منظر نقدشوندگی در حد متوسط است. حجم معاملات روزانه وابسته به انتشار گزارش‌های عملکرد، اعلام قراردادهای جدید یا تحولات فصلی در بازار سفرهای درون‌شهری است.
با گسترش آگاهی عمومی از ساختار درآمدی شرکت، تحلیل‌گران بنیادی علاقه بیشتری به بررسی این سهم نشان داده‌اند و این موضوع می‌تواند موجب افزایش گردش معاملات شود.
شفافیت و گزارش‌دهی
تپسی به عنوان یک شرکت پلتفرمی بورسی، موظف به ارائه گزارش‌های ماهانه از عملکرد خود در سامانه کدال است. این گزارش‌ها عمدتاً شامل آمار سفرها، قراردادهای سازمانی، رشد کاربران، هزینه‌های عملیاتی و توسعه زیرساخت می‌شوند.
شفافیت اطلاعات در این سطح، نقطه قوت مهمی برای اعتماد سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود.
چشم‌انداز شرکت
با توجه به رشد شهرنشینی، فشار بر سیستم حمل‌ونقل عمومی، افزایش نفوذ تکنولوژی در زندگی روزمره و حمایت‌های بالقوه از اکوسیستم استارتاپی، آینده شرکت‌هایی چون تپسی رو به توسعه است.
ورود به حوزه‌های مکمل مانند پرداخت درون‌برنامه‌ای، بیمه سفر، همکاری با اپراتورها و خدمات اشتراکی بین‌شهری می‌تواند مدل درآمدی شرکت را تقویت کند.
همچنین افزایش تعامل با دولت در پروژه‌های حمل‌ونقل عمومی و هوشمندسازی ناوگان، افق روشنی برای توسعه کسب‌وکار فراهم خواهد کرد.