مقدمه
شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش یکی از مهم‌ترین بازیگران صنعت خرده‌فروشی در بازار سرمایه ایران است که با گستردگی شبکه فروشگاهی خود، نقش کلیدی در تأمین کالاهای اساسی خانوار ایفا می‌کند. این شرکت با بهره‌گیری از مدل فروشگاه‌های تخفیفی و تکیه بر برندینگ قوی، زنجیره تأمین منسجم، لجستیک پیشرفته و پوشش سراسری کشور، سهم قابل‌توجهی از بازار مصرف روزانه را در اختیار دارد. در این مقاله به بررسی جایگاه افق در صنعت خرده‌فروشی، عملکرد مالی، مزیت‌های رقابتی، ساختار درآمدی، متغیرهای کلان اثرگذار، و ریسک‌های پیش روی آن می‌پردازیم.
معرفی شرکت
شرکت افق کوروش فعالیت خود را به عنوان زیرمجموعه‌ای از گروه صنعتی گلرنگ آغاز کرد. این شرکت با هدف ارائه کالاهای مصرفی با قیمت مناسب و دسترسی آسان، شبکه‌ای از فروشگاه‌های تخفیفی در مقیاس کوچک و متوسط را در سراسر کشور توسعه داد. تنوع سبد کالایی این شرکت شامل محصولات غذایی، شوینده، آرایشی، بهداشتی، لبنی، نوشیدنی و کالاهای ضروری زندگی روزمره است.
مدل فروش افق کوروش بر اساس تمرکز بر فروشگاه‌های محلی، فروش نقدی، و تخفیف‌های مداوم است. گستردگی جغرافیایی این شرکت از شهرهای بزرگ تا شهرستان‌های کوچک گسترش یافته و از مهم‌ترین زیرساخت‌های آن می‌توان به سیستم پخش و توزیع مکانیزه، انبارداری متمرکز و برنامه‌ریزی دقیق تأمین کالا اشاره کرد.
جایگاه در صنعت خرده‌فروشی کشور
افق کوروش را می‌توان یکی از نخستین شرکت‌هایی دانست که الگوی فروشگاه زنجیره‌ای تخفیفی را در ایران توسعه داده است. این مدل کسب‌وکار موجب شد شرکت بتواند در مدت زمانی کوتاه سهم بالایی از بازار خرده‌فروشی کشور را به خود اختصاص دهد. در حال حاضر، افق کوروش به‌عنوان یکی از سه بازیگر اصلی خرده‌فروشی زنجیره‌ای کشور شناخته می‌شود.
از منظر رقابتی، این شرکت در مقابل بازیگرانی همچون هایپراستار، جانبو و رفاه قرار دارد، اما مدل کسب‌وکار متمایز آن و اتکای بیشتر بر کالاهای برند گلرنگ، مزیت‌هایی همچون کاهش هزینه تأمین و حاشیه سود بیشتر را برایش به همراه داشته است. حضور در استان‌ها و شهرهای با جمعیت متوسط، همچنین استفاده از مدل فروشگاه‌های کوچک‌تر، امکان توسعه با سرعت بالا و هزینه کمتر را فراهم کرده است.
عملکرد مالی
بر اساس گزارش عملکرد منتهی به سال مالی ۱۴۰۳، افق کوروش توانسته روند رشد فروش را حفظ کند. فروش فروشگاهی یک‌سان (Like-for-Like) شرکت در طول سال روندی رو به رشد داشته که نشان‌دهنده پایداری و ارتقای وفاداری مشتریان است.
در تحلیل کیفی، ساختار فروش شرکت ترکیبی از رشد تعداد فروشگاه‌ها و افزایش فروش در فروشگاه‌های موجود است. هرچند سود خالص به دلیل فشارهای هزینه‌ای ناشی از تورم و افزایش نرخ اجاره در برخی مقاطع با نوسان مواجه بوده، اما مدل کسب‌وکار نقدمحور و جریان نقدی مثبت، موجب پایداری سودآوری شده است.
نسبت سود عملیاتی به فروش در این شرکت بالاتر از میانگین صنعت گزارش می‌شود، که نشان از کنترل مطلوب هزینه‌های عملیاتی و تأمین کالا دارد. افق کوروش در مقاطع زمانی خاص، نظیر مناسبت‌های ملی و مذهبی، با اجرای کمپین‌های فروش و تخفیف، سهم خود از بازار را افزایش داده است.
بررسی نسبت‌های مالی
در بررسی کیفی نسبت‌های مالی، افق کوروش دارای ساختار بدهی نسبتاً پایدار و قابل مدیریت است. نسبت جاری شرکت از سطح مطلوبی برخوردار است که نشان‌دهنده توانایی پاسخگویی به بدهی‌های کوتاه‌مدت است. ساختار سرمایه متکی بر بدهی عملیاتی (اعتبار از تأمین‌کنندگان) بوده و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام در محدوده‌ای کنترل‌شده قرار دارد.
افزایش بهره‌وری عملیاتی و کاهش هزینه‌های سربار، منجر به بهبود حاشیه سود خالص در مقاطع مختلف شده است. همچنین بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) نیز در مقایسه با سایر رقبا در سطح مطلوبی قرار دارد که گویای کارایی سرمایه‌گذاری‌ها و حفظ سودآوری است.
مزیت‌های رقابتی
یکی از مزیت‌های کلیدی افق کوروش، وابستگی کم به برندهای خارجی و تمرکز بالا بر برندهای داخلی به‌ویژه محصولات گروه گلرنگ است. این مسأله باعث کاهش ریسک نوسانات نرخ ارز، تأمین پایدار و انعطاف بیشتر در قیمت‌گذاری شده است. همچنین وفاداری مشتریان، حاصل تخفیف‌های گسترده و مدل فروشگاه محلی، باعث تکرار خرید بالا و ثبات درآمدی شده است.
شرکت با ایجاد زنجیره پخش قدرتمند و سیستم‌های انبارداری مکانیزه، توانسته هزینه‌های توزیع را کاهش و دقت تحویل را افزایش دهد. تنوع جغرافیایی و پراکندگی فروشگاه‌ها، ریسک وابستگی به مناطق خاص را نیز به حداقل رسانده است.
ساختار درآمدی
درآمد اصلی شرکت از محل فروش مستقیم فروشگاهی به مشتری نهایی حاصل می‌شود. تمرکز بر کالاهای پرمصرف، نرخ بالای گردش موجودی را در پی دارد. درآمدهای جانبی همچون تبلیغات محیطی داخل فروشگاه‌ها، خدمات وفاداری مشتری، قراردادهای مشارکتی با برندها و همچنین فروش کارت‌های اعتباری، به رشد تنوع درآمدی شرکت کمک کرده‌اند.
در فصول خاصی از سال مانند نوروز، محرم و بازگشایی مدارس، اوج فروش اتفاق می‌افتد و شرکت با استفاده از این فصلی بودن، کمپین‌های فروش هدفمند طراحی می‌کند. توانایی در حفظ حاشیه سود در شرایط تورمی از نقاط قوت مدل کسب‌وکار شرکت محسوب می‌شود.
متغیرهای کلان مؤثر
عملکرد شرکت‌های خرده‌فروشی به شدت به متغیرهایی چون نرخ تورم، قدرت خرید خانوار، سیاست‌های یارانه‌ای دولت و سیاست‌های تنظیم بازار وابسته است. در سال‌های اخیر، نوسانات تورم تأثیر مستقیم بر حجم فروش و ترکیب سبد کالایی مشتریان گذاشته است. همچنین سیاست‌های محدودکننده در حوزه قیمت‌گذاری دستوری بر برخی اقلام، چالش‌هایی در سودآوری ایجاد کرده‌اند.
کاهش درآمد خانوار و ترجیح مصرف‌کننده به خرید اقلام تخفیفی، در نهایت به نفع مدل فروش افق کوروش عمل کرده است. با این حال، تغییرات نرخ ارز، تعرفه واردات و نرخ بهره بین‌بانکی نیز در زمره متغیرهای اثرگذار کلان قرار می‌گیرند.
تحلیل ریسک‌ها
ریسک‌های سیستماتیک
شرکت افق کوروش همچون سایر شرکت‌های مصرف‌محور، در معرض ریسک کاهش تقاضای کل ناشی از رکود اقتصادی، افزایش هزینه تأمین، یا کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده قرار دارد. همچنین سیاست‌های کنترلی دولت در حوزه توزیع کالاهای اساسی و محدودسازی تخفیف‌ها ممکن است بر آزادی عمل شرکت اثرگذار باشد.
ریسک‌های اختصاصی
وابستگی شرکت به گروه گلرنگ در حوزه تأمین، از یک سو مزیت تأمین پایدار و از سوی دیگر ریسک تمرکز تأمین را ایجاد می‌کند. همچنین توسعه فروشگاه‌ها منوط به تأمین مناسب مکان و کنترل هزینه اجاره است. فناوری اطلاعات، امنیت سامانه فروشگاهی، یکپارچگی داده‌ها و بروز بودن نرم‌افزارهای لجستیکی نیز از دیگر ریسک‌های عملیاتی هستند.
نقدشوندگی سهم
نماد «افق» یکی از سهام‌های با شناوری نسبتاً بالا در گروه خود است. رفتار سهامداران حقوقی در مواقع نوسانات بازار به عنوان عامل ثبات در معاملات نقش‌آفرینی می‌کند. همچنین حجم معاملات روزانه در مقایسه با سایر نمادهای هم‌گروه مناسب است.
حضور بازارگردان نیز در دوره‌هایی به بهبود نقدشوندگی کمک کرده است. توجه فعالان بازار به گزارش‌های ماهانه شرکت و واکنش سریع بازار به آن‌ها، «افق» را به سهمی با رفتار تحلیلی و واکنش‌پذیر تبدیل کرده است.
واکنش بازار به گزارش‌ها
بازار سرمایه به‌طور معمول به گزارش‌های فروش ماهانه «افق» حساسیت بالایی دارد. افزایش تعداد فروشگاه‌ها، گسترش جغرافیایی و به‌روزرسانی ساختارهای فروشگاهی، معمولاً با واکنش مثبت بازار مواجه شده‌اند. تغییر در الگوی قیمت‌گذاری کالاها یا اجرای طرح‌های تخفیفی نیز از دیگر عوامل اثرگذار بر واکنش بازار محسوب می‌شود.
شفافیت گزارش‌دهی
افق کوروش در انتشار گزارش‌های ماهانه و افشای اطلاعات در مورد توسعه فروشگاه‌ها، در میان شفاف‌ترین شرکت‌های گروه خود قرار دارد. نظم در ارائه گزارش عملکرد، امکان تحلیل مستمر و مقایسه‌ای را برای فعالان بازار فراهم کرده است. همچنین اطلاعات در خصوص عملیات فروشگاهی، همکاری با برندهای جدید و برنامه توسعه آتی، در دسترس قرار می‌گیرند.
چشم‌انداز صنعت خرده‌فروشی در ایران
با افزایش جمعیت شهری و تغییر رفتار خرید خانوار، صنعت خرده‌فروشی در ایران به سمت زنجیره‌ای شدن و مکانیزاسیون در حرکت است. رشد بازار FMCG، ورود به حوزه فروش آنلاین و یکپارچه‌سازی کانال‌های توزیع از روندهای در حال شکل‌گیری هستند.
افق کوروش به عنوان بازیگر پیشرو این صنعت، با توسعه فروشگاه‌های جدید، ورود به فروش آنلاین، و تمرکز بر بهبود تجربه مشتری، در مسیر بهره‌برداری از این چشم‌انداز قرار دارد. حفظ مزیت قیمتی، گسترش پوشش جغرافیایی و نوآوری در خدمات مکمل، عناصر کلیدی در تداوم رشد شرکت هستند.